کول چاه یا گوم، قطعات سیمانی یا سفالی و جدیدا پلاستیکی هستند. با اشکال مختلف و بسیار متنوع ( کول کوره و میله ) که بسته به کاربرد آن تولید می شود. شامل دو دسته اصلی می شود:
چرا استفاده می شود؟
در ابتدا کول چاه برای محافظت از کاریزها و قنات استفاده می شد. ولی در حال حاضر کاربردهای دیگری هم برای آن تعریف شده است.
زمانی که انسانها تصمیم گرفتند. از کنار رودخانه ها فاصله بگیرند ، دشتها و کویر را برای زندگی انتخاب کردند. مجبور شدند که آب را هم به سطح زمین بیاورند.
بدین سبب انسانها شروع به حفر زمین کردند. تا از دل زمین آب را بیرون بکشند، و در این بین در سرزمین ایران و به دست مردمان کویر یزد یکی از با ارزشترین ابداعات انسانها شکل گرفت. آنهم ساخت و اختراع قنات یا کاریز بود. (شایان ذکر است بزرگترین طولانی ترین قنات ایران در شهر زارچ یزد واقع است. که از ابتدای آن تا جایی که آب به سطح زمین می رسد، 100 کیلومتر طول دارد و تعداد چاه های میله (عمودی) آن 2115 حلقه می باشد. قدمت آن به 3000 سال قبل می رسد).
در طول مسیر مردم می توانستند از مسیر سرداب ها و آب انبارها ، آب مورد نیاز خود را خارج کنند.
حال باید از این چاه ها و کاریزها محافظت می شد. این مهم با اختراع کول یا گوم اتفاق افتاد. البته باید یاداوری کرد قبل از اختراع کول چاه با استفاده از خشت خام و سنگ چین از دیواره ها استفاده می کردند.
البته در ابتدا کول ها سفالی بودند. بعدها با اختراع سیمان کول چاه هم تغیر پیدا کردند. با استفاده از بتن و تسمه یا میل فلزی کیفیت و عمر کول چاه بسیار بهبود پیدا کرد.
در حال حاضر کول های پلاستیکی هم تولید می شود، که تولید آن بسیار محدود است. علت آن به خاطر قیمت بالای تمام شده آن می باشد.
